Peak.mn
02 сарын 19, 2024
БОАЖЯ-ны харьяа “Цэнгэг усны нөөц, байгаль хамгаалах төв”-ийн Судалгаа, мэдээлэл, сургалтын албаны дарга Н.Зоригтын “ТВ9” телевизэд өгсөн мазаалай баавгайн талаарх танин мэдэхүйн ярилцлагыг толилуулж байна. Тэрээр “Мазаалай баавгайн биологи, экологи” сэдвээр магистрын зэрэг хамгаалжээ.
-Өнөөдрийн бидний ярилцах сэдэв мазаалай баавгайн тухай. Эхлээд баавгайн тухай ерөнхий мэдээлэл өгнө үү?
-Баавгай бол махчидын багийн амьтан юм. Дэлхий дээр нийт 8 зүйлийн баавгай байдаг. Эдгээрээс тархац нутгаар нь хувааж үзвэл дэлхийн бөмбөрцгийн хойд хагастаа илүү өргөн тархацтай, өмнөд хэсэгтээ харьцангуй хязгаарлагдмал тархацтай байгаа юм.
Мөн хоол тэжээлийн хувьд хойд туйлын цагаан баавгай дийлэнхдээ махан идэштэй байдаг бол хулсны баавгай буюу панда зөвхөн хулсаар хооллодог байна. Бусад зүйл нь холимог идэштэн буюу зарим тохиолдолд ургамлаар хооллож зарим тохиолдолд амьтны гаралтай сэг зэм иддэг.
Бичлэг үзэх:
-Яагаад энэ амьтныг хамгаалах хэрэгтэй талаар тайлбарлаж өгнө үү?
-Баавгай байгальд, экосистемд чухал ач холбогдолтой үүрэг гүйцэтгэдэг. Үрэгдэж хорогдсон зэрлэг амьтдын сэг зэмээр хооллож, нэг ёсондоо байгалийг цэвэрлэх үүрэг гүйцэтгэдэг. Зарим тохиолдолд ургамлын үрийг тараах, ургах орчныг бүрдүүлэх чухал үүрэг гүйцэтгэж байна.
Амьтан судлаач В.Ф.Ладыгин 1899 онд Шар хулсны баян бүрдэд мазаалайн мөрийг үзсэн гэдэг. Мөн Цагаан Богд уул, Хөх Төмөртийн ууланд ямар нэг баавгай байдаг тухай өөрийн судалгааны тайландаа 1900 онд бичсэн нь мазаалайн тухай бичгээр үлдээсэн анхны баримт болдог. Мазаалай нь зөвхөн Монгол орны говь цөлийн бүсэд амьдардаг баавгай юм.
Мазаалай агнахыг 1953 оноос хуулиар хориглож, улмаар Амьтны тухай хуульд нэн ховор амьтнаар бүртгэж, үндсэн байршил нутгийг Говийн их дархан цаазат газарт хамруулан Монгол улсын улаан номонд оруулсан. Түүнээс өмнө үхэл хорогдлын шалтгаанууд тэмдэглэгдэн үлдсэн баримт байдаг.
Дэлхийн байгаль хамгаалах холбоо /IUCN/-ны олон улсын үнэлгээгээр устаж байгаа ангилалд ордог Мазаалай баавгайг хамгаалах хүрээнд дараах ажлууд хийгдсэн.
2022-2023 онд хэрэгжиж буй ажлуудаас дурдвал:
-Мазаалай баавгай ховордож буй гол шалтгаан нь юу байна вэ?
-1930-аад онд Алтайн өвөр говийн баруун Аж богдын зүүн үзүүр, зүүн тийш Тост, Нэмэгт уул, хойшоо Ээж хайрхан, Захуй, Зармангийн баянбүрд, Эдрэнгийн нуруу, өмнөө улсын хил хүртэлх нутагт тархаж байв.
1960-аад оны үед 90-100 мянга орчим км2 талбайд тархан байршиж байсан бол одоо 5 дахин хумигдсан байгаа юм. Үүний гол шалтгаан нь:
-Мазаалай баавгайн экологийн үнэлгээг хэдээр тогтоосон байдаг вэ?
-2023 онд баталсан амьтдын экологи эдийн засгийн үнэлгээгээр 37 сая төгрөгийн үнэлгээгээр тогтоосон байдаг. Мазаалай нь ичилтийн хугацаа богино, хоол тэжээл хомс байгаа нь хорогдолд ихээхэн нөлөөлж байна.
-Мазаалайн судалгааг хэрхэн хийдэг вэ?
-2000-аад оны эхэн үеэс Байгаль орчин аялал жуулчлалын яамнаас “Эх говийн эко систем түүний шүхэр зүйлийг хамгаалах” төслийг хэрэгжүүлж эхэлсэн байдаг. Мөн Олон улсын баавгай хамгаалах нийгэмлэгээс байнгын судалгаа хийгдэж байна. Эдгээр ажлуудын хүрээнд тодорхой уст цэгүүд дээр нэмэлт тэжээлийн савууд байршуулж, улмаар хөдөлгөөн мэдрэгч камеруудын тусламжтайгаар судалгааг хийж байна.
-Бидний урилгын хүлээн авч сонирхолтой яриа өрнүүлсэн танд баярлалаа.
-Баярлалаа.
Сэтгэгдэл бичих
Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдад хүндэтгэлтэй хандана уу. Ёс бус сэтгэгдлийг Peak.mn сайт устгах эрхтэй.